De fel begeerde banaan
Er waren eens vijf apen. Zij woonden in een stoere burcht van stalen spijlen. Middenin stond een grote toren met talloze treden. Bovenin deze toren bevond zich een schat van onschatbare waarde; de gele banaan. Elke aap trachtte haar voor zich te winnen. Echter, wanneer een van hen de banaan wist te bemachtigen brak er een woeste storm uit. De burcht was niet gemaakt om onderdak te bieden aan dit krachtsvertoon. De schat bleef gek genoeg terugkomen. Elke keer als een aap haar bemachtigde keerde de storm terug.
Op een gegeven moment hadden de apen er genoeg van. Wie probeerde de toren te beklimmen werd met woeste uithalen er af getrokken. Op een dag bleek een van de apen ingewisseld te zijn voor een ander. Was hier magie in het spel? De nieuwkomer – nog onverschrokken – beklom de toren. Hij had nog geen twee stappen gezet of de rest van de clan stoof als een woeste kudde op hem af. Op onverklaarbare wijze bleven er apen ingewisseld worden. Soms lukte het er een de schat te bereiken, met de toorn van de storm en de rest van de apen tot gevolg. Niemand zou de toren beklimmen, hoe groot de beloning ook moge zijn.
Toen gebeurde er iets wonderlijks. Geen originele bewoners leefde nog in de burcht. Wanneer een van de huidige bewoners een poging deed de toren te beklimmen werd hij direct op zijn plek gewezen. Waarom wisten de andere apen niet. Zo zat de wereld nu eenmaal in elkaar. Wie de toren beklom bracht onheil.
Het echte experiment
Natuurlijk is het echte experiment anders verwoord, maar de essentie blijft hetzelfde. Een kooi, vijf apen, een ladder en een lekkernij bovenop. Wanneer de lekkernij werd bemachtigd zorgen researchers ervoor dat de apen besproeid worden met ijskoud water. Nadat het gedrag aangeleerd is de ladder te mijden wisselen ze systematisch een aap om met een nieuwe aap, totdat er geen apen meer zijn met de associatie van het koude water, enkel het aangeleerde gedrag de ladder te mijden.
Het échte experiment
Dit klinkt natuurlijk als zoete koek voor behavioral scientists en zelfhulp guru’s. Echter heeft het experiment nooit plaatsgevonden. Het wordt vaak in een adem genoemd met een ander experiment van Stephenson. In dit experiment onderzoekt Stephenson of aangeleerd gedrag bij een aap een blijvend effect heeft op het gedrag van een tweede aap. De experimentele opzet, en uitkomst zijn compleet verschillend met bovenstaand genoemd experiment.
Is dit experiment dan enkel een sprookje?
Empirisch bewijs
Ik ben recent begonnen bij een nieuwe klant. Mijn team werkt aan het uitbreiden en verbeteren van een microservice. Er word gebruik gemaakt van een third party library om de uitrol te bespoedigen. Na even meegedraaid te hebben stelde ik de vraag: “Waarom hebben we deze library eigenlijk nodig? We kunnen hetzelfde bereiken zonder deze te gebruiken.” Het antwoord zal je nu niet meer verbazen; “Deze wordt ook in andere projecten gebruikt.” Wat bleek nu; de library verzorgde verticale schaalbaarheid. Echter hadden we als team nog niet over schaalbaarheid nagedacht, met onverklaarbare fouten tot gevolg.
Tijdens deze situatie moest ik terugdenken aan dat experiment, welke mij vroeger op de universiteit vol overgave is verteld. Of er toen ook een disclaimer bij zat dat het nooit heeft plaatsgevonden? Vast wel. Of me dat is bijgebleven? Zeker niet. Een goed verhaal blijft hangen.
Blijf kritisch en blijf vragen stellen. Wordt de kritische noot niet gewaardeerd binnen je team? Vertel dan het verhaal van de fel begeerde banaan!
Verticaal vs Horizontaal schalen
https://stackoverflow.com/questions/11707879/difference-between-scaling-horizontally-and-vertically-for-databases
De historie van het apen experiment
Milgram’s Experiment
Stanford Prison Experiment
Stephenson’s Experiment
Stephenson, G. R. (1967). Cultural acquisition of a specific learned response among rhesus monkeys. In: Starek, D., Schneider, R., and Kuhn, H. J. (eds.), Progress in Primatology, Stuttgart: Fischer, pp. 279-288.
